Puella Magi Madoka Magica – Khi sức mạnh cứu thế không tách rời sự hủy diệt

Nếu một ngày có một con mèo đến gặp bạn, cất tiếng mời gọi bạn hãy trở thành người tiêu diệt các thế lực xấu xa cùng nó, đổi lại, nó sẽ thực hiện cho bạn một điều ước, bạn sẽ phản ứng thế nào?


Nếu lúc đó bạn đang ấp ủ một ước nguyện, bạn sẽ ước ngay chứ?


Nếu lúc đó bạn đang muốn trở thành người hùng, bạn sẽ đồng ý ngay chứ?


Tất cả những câu hỏi đó đều được đặt ra trong Puella Magi Madoka Magica, một bộ anime được phát hành vào năm 2011. Bộ phim kể về những cô bé nữ sinh trung học thiết lập giao ước với một sinh vật ngoài hành tinh (Kyubei) để trở thành “Ma pháp thiếu nữ”, bước vào con đường tiêu diệt phù thủy và cứu thế giới. Giao ước được lập nên bằng cách: Kyubei thỏa mãn ước nguyện của một người, và người đó sẽ làm Ma pháp thiếu nữ, chấp nhận chiến đấu với thế lực phù thủy đang tồn tại và uy hiếp loài người.


Bạn nghĩ bạn có trả lời được những câu hỏi trên không?


Madoka Magica đặt ra rất nhiều vấn đề cần suy nghĩ, nhưng trong phạm vi bài lần này, người viết chỉ đề cập đến hai mặt cứu thế – hủy diệt trong tác phẩm.


Ma pháp thiếu nữ và Phù thủy – Họ là ai?


Câu chuyện về các đấng cứu thế khởi đầu bằng sự xuất hiện của các Ma pháp thiếu nữ – những thợ săn phù thủy đích thực của khu phố Mitakihara, Nhật Bản. Ma pháp thiếu nữ là những cô gái được người ngoài hành tinh ban phát sức mạnh phi thường, từ đó họ bắt đầu cuộc chiến với Phù thủy – những sinh vật không có hình dạng cụ thể, nhưng lại là đại diện cho thứ bóng tối luôn sẵn sàng xâm nhập và tàn phá con người bằng cách đẩy con người vào sự sợ hãi, đau khổ, thất vọng, tuyệt vọng và cảm giác muốn chết… Trách nhiệm của Ma pháp thiếu nữ là tiêu diệt Phù thủy, giải thoát loài người khỏi sự ám ảnh của cảm xúc tiêu cực.


Trong anime, các Ma pháp thiếu nữ đại diện cho những anh hùng thầm lặng, sở hữu sức mạnh, sẵn sàng đối mặt với hiểm nguy, thậm chí là với cái chết. Để bù đắp cho những nguy hiểm đó, Kyubei sẽ thỏa mãn một điều ước bất kỳ của những cô gái muốn trở thành Ma pháp thiếu nữ. Madoka và Sayaka đã bị thu hút cũng bởi những yếu tố ấy.


Madoka là một cô bé nhút nhát, hay ngượng ngập, lại luôn cảm thấy bản thân yếu ớt, vô dụng và mong muốn mạnh mẽ hơn. Dường như Madoka sẽ phải là người biến thành Ma pháp thiếu nữ đầu tiên, nhưng cô luôn được ngăn lại. Với lí do “hãy là chính mình”, Homura liên tục cản Madoka thiết lập giao kèo với Kyubei.


Sayaka lại có xuất phát điểm hơi khác. Sayaka vì có ý muốn chữa lành tay cho người mình yêu (là một nghệ sĩ vĩ cầm) nên mới đồng ý trở thành Ma pháp thiếu nữ.


Mami và Kyoko cùng chung động lực gia đình, nhưng bản chất động lực của hai người lại vô cùng khác nhau. Kyoko vì muốn giúp đỡ cha mình được nhiều người tin theo và mến mộ hơn, Mami lại không có gia đình nên mong có thể biến cả Mitakihara thành gia đình lớn của mình bằng cách trở thành một hiệp sĩ thầm lặng bảo vệ cư dân thành phố.


Homura duy trì cuộc sống Ma pháp thiếu nữ bởi duy nhất một lí do: Bảo vệ Madoka bằng tất cả sức lực của bản thân.


Sau mỗi lần đánh bại phù thủy, các Ma pháp thiếu nữ đều trở nên mạnh hơn. Nhưng vì tiếp xúc với phù thủy, họ cũng có nguy cơ bị “nhiễm bẩn” và cần thanh tẩy. Thứ duy nhất có thể thanh tẩy linh hồn của các Ma pháp thiếu nữ lại chính là “grief seed” – hạt giống đau buồn – chứa trong đó linh hồn và quyền năng của phù thủy. Vì vậy, để giữ linh hồn của mình không bị ô uế do giết phù thủy, các Ma pháp thiếu nữ không còn cách nào khác ngoài… giết nhiều phù thủy hơn, liên tục không ngừng, như thể họ là những con hamster chạy tại chỗ để làm quay bánh xe chém giết.


Phù thủy lại đứng về phe đối lập với con người, luôn đe dọa đến sinh mạng của con người. Trong phim, phù thủy xuất hiện dưới dạng những con búp bê khổng lồ có hình thù kỳ dị, có thể tự tạo ra một thực tại cho riêng chúng và nhốt những nạn nhân vào trong đó. Công việc của Ma pháp thiếu nữ là xâm nhập vào không gian bên trong, đối diện với phù thủy và tiêu diệt nó.


Ban đầu, những thông tin về phù thủy chỉ gói gọn lại trong mấy điểm: Là đại diện cho thế lực xấu xa muốn tận diệt loài người, điều khiển con người bằng cảm xúc, suy nghĩ tiêu cực và nguy hiểm. Chính vì vậy, phù thủy bị ghét bỏ, tẩy chay và bị tìm diệt. Thế nhưng thực chất mọi thứ không đơn giản như vậy, khi một thông tin quan trong được tiết lộ: phù thủy là dạng “thoái hóa” của những Ma pháp thiếu nữ, và những cô gái trước đây từng là Ma pháp thiếu nữ càng mạnh thì khi hóa thành phù thủy sẽ càng khủng khiếp.


Hóa ra những người sở hữu sức mạnh cứu thế lại chính là những kẻ tiềm ẩn sự hủy diệt ngay trong chính con người mình.





Vì sao Ma pháp thiếu nữ lại bị biến thành Phù thủy?


Theo dòng thời gian của bộ phim, người xem dần dần khám phá ra được lí do tại sao Ma pháp thiếu nữ lại có thể trở thành phù thủy. Qua những thông tin ban đầu, phù thủy phát tán những cảm xúc tiêu cực ra xung quanh. Không ai biết tại sao phù thủy lại làm thế, cũng như không ai biết mục đích thật sự của phù thủy có phải là muốn tiêu diệt con người hay không, chỉ biết rằng đó là một sinh vật gây ảnh hưởng xấu đến sự tồn vong của nhân loại. Nhưng những cảm xúc tiêu cực Phù thủy dùng để phát tán có từ đâu nếu không phải trong chính nó?


Truy về nguồn gốc, Phù thủy được khởi sinh từ chính những Ma pháp thiếu nữ mất niềm tin, rơi vào tột cùng tuyệt vọng, và căm ghét loài người. Có một sự thật trớ trêu rằng ngay trong quá trình những Ma pháp thiếu nữ cố gắng bảo vệ niềm tin của chính mình và nhân loại, đem lại hy vọng cho con người, luôn sẵn sàng hy sinh sự an toàn để bảo vệ cho con người thì đến cuối cùng họ lại rơi vào một trạng thái đối ngược hoàn toàn – Mớ hỗn độn những cảm xúc tiêu cực bị đẩy lên đến mức cực đoan và không thể xử lí nổi.


Sayaka không hiểu nổi bản thân khi cô quyết định trở thành Ma pháp thiếu nữ. Cô nghĩ rằng cô cứu tay chơi vĩ cầm vì cô yêu anh ta, có thể hi sinh cho anh ta, nhưng sự thật Sayaka chỉ muốn sở hữu anh ta – như sở hữu một đồ vật. Sayaka ảo tưởng về một tương lai khi cánh tay của anh ta lành lặn, anh ta sẽ ngoái lại nhìn cô, để ý đến cô, biết ơn những gì cô đã cống hiến cho anh trong suốt quãng thời gian anh ta nằm viện. Tuy nhiên tương lai lại diễn ra theo một chiều hướng khác. Chẳng ai còn nhớ đến cô bé có mái tóc ngắn xanh màu da trời ấy nữa. Người cô từng thích và phục tùng hết lòng hết sức quay ra cặp kè với cô bạn dễ thương của Sayaka. Tất cả những sự kiện đó đổ xuống đầu Sayaka dường như cùng một lúc: Suýt mất mạng vì trò giao ước, không thỏa mãn được nguyện vọng vì không hiểu rõ nguyện vọng của bản thân, chứng kiến sự “bội phản” từ cả hai người mình yêu quý. Trong phút chốc, Sayaka mất sạch niềm tin vào con người và hệ thống. Cô nhận ra mọi cố gắng trước giờ của bản thân chỉ là vô ích. Khoảnh khắc Sayaka giận dữ, thù hằn cuộc đời cũng chính là khoảnh khắc Ma pháp thiếu nữ Sayaka dần lột xác sang một hình hài mới – Phù thủy.





Homura cũng rơi vào trạng thái tương tự trong nỗ lực cố gắng bảo vệ Madoka. Sở hữu khả năng du hành thời gian, Homura không mệt mỏi trong việc thiết lập lại lịch sử, chỉ để ngăn Madoka trở thành Ma pháp thiếu nữ. Nguyện vọng của Homura là muốn Madoka được sống bình thường, nhưng rõ ràng đa số lần Homura đều thất bại. Bằng cách này hay cách khác, Madoka vẫn chấp nhận lập giao ước với Kyubei và trở thành Ma pháp thiếu nữ mạnh nhất, tái thiết lại toàn bộ hệ thống Ma pháp thiếu nữ – Phù thủy, ngăn ngừa mọi nguy cơ hình thành phù thủy. Homura không biết rằng bằng luật luân hồi, chính những lần du hành thời gian đã tăng sức mạnh cho Madoka. Thất bại trong ước nguyện bảo vệ (mà sâu trong thâm tâm là ham muốn sở hữu), nhận ra trong hệ thống mới sẽ không hề tồn tại một Madoka mình từng biết, nhận ra sự vô ích của mọi nỗ lực, Homura trở thành phù thủy mà không hề biết bản thân đã là phù thủy. Cô tạo lập một thực tại mơ, nhốt tất cả các chiến binh vào trong khu phố Mitakihara giả tạo, để được sống yên bình cùng Madoka. Sau cùng, Homura còn tiến lên một mức cao hơn phù thủy, cô sẵn sàng biến bản thân thành Ác quỷ để giam giữ thể xác Đấng cứu thế Madoka. Tình yêu khiến Homura muốn trở nên mạnh mẽ hơn, nhưng cũng chính thứ tình yêu cuồng tín này đã biến Homura thành quỷ dữ.


Nhìn trong thế giới ấy, còn biết bao nhiêu phù thủy khác, họ cùng từng là Ma pháp thiếu nữ, cũng từng cầu nguyện, từng có ước mơ, hi vọng, từng chiến đấu với thế lực tự họ cho là hắc ám, để rồi cuối cùng chính mình lại bị “đồng hóa” thành hắc ám. Tất cả phù thủy đều có một điểm chung: Không xử lí được thông tin, dẫn đến mất kiểm soát cảm xúc, từ đó không kiểm soát được bản thân. Nói cách khác, họ đều thiếu thông tin về thế giới, cũng như thiếu trầm trọng thông tin về bản thân; đến khi có được một lượng thông tin nhất định lại gặp thất bại trong vấn đề phân tích, đánh giá, từ đó dẫn đến một hậu quả cực đoan.


Rõ ràng, hành động đúng, mà lí do sai, thì hành động đó dần dần cũng sẽ trở nên sai lầm. Cái quan trọng vốn không chỉ là quyết định, mà còn là cách tự phân tích để đưa ra quyết định. Ranh giới giữa bảo vệ và phá hủy vốn mỏng manh vô cùng, và thực tế trong anime đã chứng minh, mọi nỗ lực bảo vệ xuất phát từ sự mù mờ về nguyên nhân đều dẫn đến duy nhất một kết quả: Sự hủy diệt.





Sức mạnh thực sự không đến từ những lời nói dối


Sự hủy diệt kể trên không phải chỉ là sự hủy diệt dành cho người khác, trước hết, nó là sự hủy diệt đối với chính bản thân mỗi người. Trên con đường truy nguyên, lí do ai đó bị biến thành phù thủy không dừng lại ở việc xử lí thông tin sai. Để tồn tại phù thủy, bắt buộc phải có Ma pháp thiếu nữ. Vậy làm sao để có Ma pháp thiếu nữ?


Ngay lúc này, chúng ta lại quay về bước khởi đầu. Dường như Con người – Ma pháp thiếu nữ – Phù thủy đã trở thành một vòng quay bất tận mà hệ thống của người ngoài hành tinh (đại diện là Kyubei) lập ra. Mục đích của họ chẳng phải là muốn giúp con người diệt trừ cái xấu, cái ác; họ chỉ đơn giản muốn hấp thụ nguồn năng lượng sinh ra từ cảm xúc – thứ mà họ không có – khi Ma pháp thiếu nữ và Phù thủy đánh nhau để duy trì sự sống. Thế nhưng mục đích ấy lại được bọc bên ngoài bởi những lời lẽ hoa mỹ khi Kyubei liên tục thúc giục các cô gái lập giao ước mới mình để cứu rỗi và bảo vệ nhân loại. Thông tin về sức mạnh không được cung cấp đầy đủ, đây là sự thật về lời nói dối thứ nhất.


Về bản chất, giao ước giữa Kyubei và các Ma pháp thiếu nữ là một cuộc trao đổi, nhưng lại không hề công bằng khi một bên nắm bắt được toàn bộ thông tin, bên còn lại lại chỉ có được một mẩu thông tin chỉ đủ để xử lí những vấn đề trước mắt. Các Ma pháp thiếu nữ đã bị hệ thống “dắt mũi” mà không hề biết. Họ vốn chẳng phải anh hùng, họ chỉ là công cụ để lũ người ngoài hành tinh giật dây để phục vụ mục đính, đây là sự thật cho lời nói dối thứ hai.


Nhìn lại động lực khiến mỗi cô gái của Mitakihara muốn trở thành Ma pháp thiếu nữ, chúng ta nhận ra giữa họ đều có hai điểm chung:


Một, Ma pháp thiếu nữ đều là những cô gái đang có sẵn bóng tối ngay trong chính mình. Sự thiếu tự tin vào chính mình khiến Madoka có ý muốn mượn sức mạnh từ Kyubei để trở nên có ích hơn cho những người xung quanh. Kyoko chấp nhận lừa tất cả các tín đồ chỉ để ông bố mục sư được vui vẻ mà không ý thức được rằng mình cũng đang lừa chính người bố ruột của mình. Sayaka kì vọng vào một sự đáp trả (được cô coi như một loại trách nhiệm) từ một người vốn trước giờ không hề có tình cảm với mình, cũng như không hề yêu cầu cô giúp đỡ. Homura bị ám ảnh bởi nỗi sợ hãi Madoka sẽ chết. Còn Mami lại mang nặng ham muốn được kết nối với tất cả người dân trong khu phố vì cô đã trải qua cuộc sống quá đơn độc.


Hai, với những vấn đề kể trên, thay vì tự tìm cách giải quyết, thì Madoka, Kyoko, Mami, Homura, Sayaka,… lại cầu cứu giải pháp từ bên ngoài (Kyubei). Kyubei xuất hiện, đem theo lời hứa hẹn về việc ban phát quyền năng vô hạn và khả năng hoàn thành bất kỳ điều ước nào cho các Ma pháp thiếu nữ. Từ đó, các nhân vật bị lệ thuộc vào Kyubei, bị cuốn vào vòng xoáy của trò chơi, và bắt buộc phải lựa chọn theo luật chơi mà Kyubei áp đặt. Trong khi đó, một phương án chắc chắn sẽ hữu dụng và an toàn hơn – là dựa vào sức mạnh của chính bản thân mình – thì lại bị họ quên bẵng đi một cách vô thức. Nhìn đi nhìn lại, thì việc lập giao ước với Kyubei, dù là để thực hiện nguyện vọng hay là để trở thành Ma pháp thiếu nữ, cũng chỉ là một cách để các nhân vật tự huyễn hoặc, tự đưa tay che mắt và lừa dối chính mình. Họ chấp nhận dùng sức mạnh bên ngoài từ một thế lực mà bản thân chưa hiểu rõ để giải quyết những vấn đề cá nhân, để rồi bị rơi vào chính những vấn đề cá nhân đó ở mức cao hơn sau đó. Đây là sự thật về lời nói dối thứ ba.


Một hệ thống cung cấp quyền phép được xây dựng dựa trên những lời nói dối, cuối cùng cũng chỉ là một lời nói dối không hơn không kém.


Không có niềm tin vào bản thân, tự lừa mình và lừa người, dùng một thứ quyền năng của hệ thống bên ngoài, thiếu thông tin và thất bại trong việc xử lí thông tin,… tất cả những thứ đó đã chứng minh sức mạnh mà các Ma pháp thiếu nữ sở hữu chỉ là thứ sức mạnh giả tạm, có nguồn gốc chất đầy bởi những lời dối trá. Nếu muốn cứu thế giới, hãy tìm cách tự cứu bản thân mình trước, vì mọi quyền năng không bắt nguồn từ bên trong mỗi người chỉ có thể mang theo một thứ sức mạnh tàn phá chính người sử dụng nó. Tìm sự giúp đỡ chưa bao giờ là xấu, nhưng phó mặc cuộc đời cho hệ thống nào đó đưa đẩy, điều khiển lại là hành động đáng bị lên án. Đây cũng là một trong những thông điệp đầy ý nghĩa mà Puella Magi Madoka Magica gửi đến khán giả.


Thư Sinh